Πουτσίνι, Τζάκομο

(Puccini, Λούκα 1858 – Βρυξέλλες 1924). Iταλός συνθέτης. Eίναι αναμφισβήτητα ο διασημότερος μιας παλαιάς οικογένειας μουσικών (ο πατέρας του Μικέλε, συνθέτης εκκλησιαστικής μουσικής, διηύθυνε με μεγάλη ικανότητα μια σχολή μουσικής), ο Π. άρχισε τις σπουδές του στη Λούκα και τις τελειοποίησε στο Ωδείο του Μιλάνου από όπου πήρε το δίπλωμά του το 1883. Δάσκαλοί του ήταν ο Αντόνιο Μπατζίνι και ο Αμιλκάρε Πονκιέλι και συμμαθητής του ο Πιέτρο Μασκάνι. Έγινε γνωστός με τη μονόπρακτη (την ξανάγραψε μετά σε δύο πράξεις) όπερα Βίλι (παίχτηκε το 1884), την οποία ακολούθησαν ο Έντγκαρ (1889), όπερα που δεν ακούστηκε σχεδόν καθόλου, και η Μανόν Λεσκό (1893), η πρώτη μεγάλη επιτυχία του. Από τότε ο Π. αποσύρθηκε στο Τόρε ντελ Λάγκο, όπου έζησε 30 σχεδόν χρόνια, μέχρι την εποχή που η ασθένειά του (ένας όγκος στον λάρυγγα) τον υποχρέωσε να νοσηλευτεί σε κλινική των Βρυξελλών από την οποία δεν επρόκειτο να ξαναβγεί. Ο Π. ενίσχυσε ολοένα τη φήμη του με τις όπερες Μποέμ (1896), Τόσκα (1900), Μαντάμ Μπατερφλάι (1904), Η κόρη της Δύσης (1910), Το χελιδόνι (1917), και Αδελφή Αγγελική, Γιάννης Σίκι (1918) 3 μονόπρακτες όπερες που αποτέλεσαν το λεγόμενο Τρίπτυχο. Τελευταία του όπερα ήταν η Τουραντό που έμεινε ημιτελής (συμπληρώθηκε από τον Φράνκο Αλφάνο) και παίχτηκε στο Μιλάνο το 1926 υπό τη διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι. Με κόπο, αλλά και για να μείνει παντοτινά, η τέχνη του Π. έγινε επιτέλους δεκτή στην ευρωπαϊκή καλλιτεχνική κληρονομιά. Αντίθετα από τους άλλους εκπροσώπους της νεαρής ιταλικής σχολής, που δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν, να ξεπεράσουν και να αναπτύξουν τον πρώτο τους καλλιτεχνικό ενθουσιασμό (όπως, για παράδειγμα, ο Μασκάνι, ο Λεονκαβάλο, που δεν έδωσαν κάτι σημαντικό μετά την Καβαλερία Ρουστικάνα και τους Παλιάτσους), ο Π., αν και αποκάλυψε ήδη από τη Μανόν Λεσκό τα κλασικότερα χαρακτηριστικά της τέχνης του, κατόρθωσε παρ’ όλα αυτά να εκλεπτύνει αργότερα τους ενθουσιασμούς της μελωδίας και να υποβάλει σε ένα συνεχή εκφραστικό εμπλουτισμό την ενορχήστρωση. Τραγουδιστής με πάθος των αιώνιων αισθημάτων του ανθρώπου (των οποίων η παραβολική καμπύλη κατά κανόνα διαγράφεται στη γυναικεία καρδιά· Μανόν, Μιμί, Μίνι, Τόσκα, Μπατερφλάι), ο Π. κρατήθηκε στη μουσική του παράμερα και δεν αναμείχθηκε σε μία περισσότερο φανταχτερή φιλολογική μέθη της εποχής του, από την οποία δεν ήταν ομολογουμένως, εύκολο να ξεφύγει. Πιστός σε ένα εσωτερικό ποιητικό ιδεώδες και μακριά τόσο από τον έξαλλο βερισμό, όσο και από τον ύπουλο ντανουντσιανισμό (ο Π. δεν δέχτηκε την παραμικρή συνεργασία με τον ντ’ Ανούντσιο), ο μουσουργός φάνηκε να κατευνάζει το δημιουργικό του άγχος στα πλαίσια μιας ανήσυχης συμμετοχής του σε πνευματικά κινήματα, όπως η σκαπιλιατούρα, που εμφανίστηκε στην Ιταλία κατά τα τέλη του 19ου αι. Και ποτέ ίσως φιλολογική κίνηση που άνθησε στα σύνορα της επαρχίας δεν είχε την τύχη να βρει ένα μουσικό συμπλήρωμα και μια τόση σημαντική διάδοση σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πολιτιστικό χώρο. Πράγματι, η μουσική του Π. έφτασε στο σημείο να κινήσει το ενδιαφέρον, ενώ ακόμα ζούσε ο συνθέτης, στους κύκλους που κανονικά θα έπρεπε να την αντιμετωπίζουν με τη μεγαλύτερη δυσπιστία. Δεν είναι σύμπτωση το γεγονός ότι ακριβώς ένας μουσικολόγος ειδικευμένος στη δωδεκαφωνία, όπως ο Ρενέ Λάιμποβιτς, κατέληξε να βρει στη μουσική του Π. μία πιθανή σύνθεση μεταξύ του μουσικού θεάτρου του Βέρντι και της βαγκνερικής όπερας. Η μουσική των μελοδραμάτων του Τζάκομο Πουτσίνι θεωρείται αρμονική σύζευξη της μουσικής του Βέρντι με εκείνη του Βάγκνερ. Στιγμιότυπο από παράσταση της όπερας «Τουραντό» του Τζάκομο Πουτσίνι στο Παρίσι (φωτ. ΑΠΕ).